متاسفانه در کشور ما عموما با بروز یک مشکل صورت مسئله پاک می‌شود. در صورتی که باید راهکاری ارائه‌شود که در کنار تولید بهینه محصولات از طریق کشت زیرپلاستیکی، از ورود آنها به محیط زیست و آلودگی نیز جلوگیری شود.
یکی از راهکارهای مدیریت منابع آبی و کاهش میزان مصرف آب، از نظر کارشناسان کشاورزی، کشت محصولات جالیزی نظیر طالبی به صورت زیرپلاستیکی است. که به‌گفته آنها با کشت محصولات زراعی به این شیوه، در مصرف آب تا ۶۰ درصد صرفه جویی می‌شود و مشکلات آفات و بیماری‌ها نیز کمترشده و عملکرد تولید به مقدار قابل توجهی افزایش می‌یابد.
روش زیر پلاستیکی یکی از شیوه‌های تولید محصولات جالیزی در مناطق کم آب است. که علاوه بر کاهش مصرف سموم و آب، موجب مبارزه با علف‌های هرز، صرفه جویی در مصرف بذر، محافظت کشت از خطر تگرگ احتمالی‌شده و به زودرس‌بودن محصول کمک می‌کند.
ولی این روش تولید با توجه به باقی‌ماندن بقایای پلاستیک در اراضی کشاورزی، موجب آلودگی خاک می‌شود. و کشاورزان باید نسبت به جمع آوری پلاستیک ها پس از برداشت محصول اقدام کنند تا محیط زیست با تهدید مواجه‌نشود.
امسال با پایان یافتن فصل‌برداشت محصولات جالیزی در ساوه، تنی چند از دامداران که دام خود را برای چرا به اراضی کشاورزی می‌برند در تماس تلفنی با خبرنگار ایسنا، از رهاسازی پلاستیک در اراضی و جمع‌نکردن آنها پس از پایان برداشت گلایه‌داشته و اعلام کردند که تعدادی از دام‌ها بر اثر خوردن‌پلاستیک‌های رهاشده در بیابان بیمار یا تلف شده‌اند و درخواست برخورد مسئولان با کشاورزانی داشتند. که ضمن آلوده‌کردن محیط زیست به تبعات ناشی از رهاشدن پلاستیک در طبیعت بی‌توجهند.
در همین رابطه رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ساوه در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: مطابق ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند، عمل رهاسازی پسماندها در طبیعت جرم انگاری‌شده و هر فردی اقدام به رهاسازی پسماند در طبیعت کند مشمول مجازات‌هایی است که در این ماده قانونی پیش بینی شده‌است.
جرم انگاری رهاسازی هرگونه پسماند یا پلاستیک در طبیعت
سیدعلی دعایی لنگرودی افزود: در سنوات گذشته با همکاری جهاد کشاورزی اخطاریه‌ای صادر و به کشاورزانی که اقدام به کشت زیرپلاستیکی می‌کنند ابلاغ می‌شد. که پس از برداشت محصول بلافاصله به جمع آوری پلاستیک‌ها اقدام‌کرده و اجازه ندهند پسماندهای تولیدشده پس از برداشت محصول در طبیعت رهاشود.
وی در خصوص محاسن کشت زیرپلاستیکی گفت: مدیریت منابع آبی، تبخیر کمتر و جلوگیری از هدررفت آب، مدیریت در مصرف سموم و … از جمله مزایای کشت زیرپلاستیکی است و در عین حال مضرات و تبعاتی نظیر رهاسازی پلاستیک در طبیعت و آلودگی محیط زیست را دارد.
دعایی لنگرودی در ادامه گفت: در نقاطی از شهرستان اراضی کشاورزی به کشاورزان دیگر استان ها نظیر همدانی‌ها اجاره داده‌می‌شود. برخی کشاورزانی که از دیگر استان ها می‌آیند نیز در قالب حق‌العمل کاری به صورت مشارکتی برخی محصولات را کشت می‌کنند. و پس از برداشت محصول و عرضه آن به بازار از ساوه خارج می‌شوند و هیچ دسترسی به آنان وجود ندارد، یا اصلا قابل شناسایی نیستند که محیط زیست بخواهد به آنان اخطار دهد یا در ادامه، پیگیری قضایی انجام‌شود.
وی تصریح کرد: هرگونه رهاسازی پسماند یا پلاستیک در طبیعت مطابق ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند، جرم‌انگاری‌شده و چنانچه موردی مشاهده شود، قابل پیگیرد قانونی‌بوده و محیط زیست فرد متخلف را با تشکیل پرونده به دادسرا معرفی می‌کند و باید مجازاتی که در قانون دیده‌شده متحمل شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ساوه گفت: این موضوع در کارگروه مدیریت پسماند مطرح‌شده و جهاد کشاورزی وظیفه جلوگیری و ممانعت از بروز چنین معضل زیست محیطی را دارد و باید دستورالعمل موجود را به کشاورزان نیز ابلاغ کند.
وی تاکید کرد: مسئولیت پیشگیری و اطلاع رسانی در خصوص جمع آوری پلاستیک پس از برداشت محصول با جهاد کشاورزی است و این دستگاه اجرایی باید کشاورزان و زراعت کاران را نسبت به رعایت مسائل زیست محیطی و مشکلات متاثر از رهاسازی بقایای پلاستیک در اراضی هوشیار کند.
بیشترین مشکل، در اراضی که اجاره داده‌می‌شوند
در همین رابطه مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ساوه به ایسنا گفت: بیشترین مشکلات موجود در حوزه کشت زیرپلاستیکی در آن دسته از اراضی دیمی است که کشاورزان منابع آبی و اراضی خود را برای کشت به فرد یا افراد دیگری اجاره می‌دهند و این فرد اقدام به کشت صیفی جاتی نظیر هندوانه و … می‌کند.
علیرضا طهماسبی با بیان اینکه به محض برخورد با چنین مواردی یا دریافت گزارش در این رابطه ضمن معرفی فرد به مراجع قضائی، برخورد قانونی با آنها صورت می‌گیرد، گفت: در قانون توزیع عادلانه آب، بهره‌برداران اجازه ندارند منابع آبی را از اراضی تحت شرب خود خارج کنند و در اراضی دیگری استفاده کنند. به استناد این ماده قانونی، جهاد کشاورزی با همکاری امور منابع آب با هرگونه بهره‌برداری آب در خارج از اراضی تحت شرب کشاورزی برخورد قانونی خواهد کرد.
وی در ادامه گفت: در خصوص بهره‌برداری از منابع آبی در اراضی تحت شرب و کشت صیفی جاتی نظیر طالبی، خربزه و … به کشاورزان توصیه شده‌است به منظور مصرف بهینه آب از روش زیرپلاستیک استفاده‌کرده و پس از اتمام برداشت محصول، اقدام به جمع آوری پلاستیک کنند.
طهماسبی بیان کرد: در اراضی آبی بیشتر کشاورزان پس از برداشت محصولات جالیزی نسبت به کشت پائیزه محصولاتی نظیر گندم، جو و … اقدام می‌کنند. پلاستیکهای موجود را جمع‌آوری می‌کنند تا کشت بعدی با مشکل و اختلال مواجه نشود، ولی کشاورزانی هم هستند که پس از اتمام برداشت، پلاستیکهای بکاررفته را جمع آوری نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه نیاز آبی در کشت محصولات زیرپلاستیکی بسیار کاهش‌یافته و چون زیرپلاستیک زودتر گرم می‌شود محصول کشت‌شده زودتر تولید می‌شود و قابل مصرف است، گفت: کنترل علف‌های هرز از دیگر مزایای این نوع کشت است اما کشاورز باید توجه داشته‌باشد وقتی از چنین مزایایی در کشت زیرپلاستیک برخوردار می‌شود نباید اجازه بدهد تبعاتی متوجه اراضی و محیط زیست شود.
مدیر جهاد کشاورزی ساوه با اشاره به وجود تاسیسات جمع آوری پلاستیک در اراضی گفت: دستگاه مورد نیاز در اداره جهاد کشاورزی ساوه موجود است و کشاورزان می‌توانند از این دستگاه برای جمع آوری پلاستیک استفاده‌کنند یا مشابه آن را که قیمت خیلی بالایی نیز ندارد را از بازار تهیه کنند و یا به صورت سنتی اقدام به جمع‌آوری پلاستیک کنند.
وی افزود: چنانچه کشاورزی نسبت به جمع‌آوری پلاستیک اقدام نکند، رفتارش برخلاف ضوابط زیست محیطی است و موضوع به محیط زیست گزارش‌شده و با تشکیل پرونده به مراجع قضائی معرفی خواهد شد تا برخورد قانونی با فرد خاطی انجام شود که در سال جاری چندین مورد انجام‌شده‌است.
ماندگاری زیاد پلاستیک در طبیعت که نتیجه آن آلودگی آب‌های سطحی و در درازمدت آب‌های زیرزمینی و همچنین آلودگی خاک است، خطری است که کشاورزان باید نسبت به آن آگاه‌شده و جهت جمع‌آوری پلاستیک از طبیعت پس از برداشت محصول اقدام کنند.
درست است که کشت زیرپلاستیک به بالارفتن بازدهی جالیز یا زودرس‌بودن آن کمک می‌کند و کشاورزان می‌توانند در روزهای ابتدایی برداشت با فروش تولیدات خود به قیمتی بالاتر دست یابند، اما این نکته مهمتر است که چه هزینه و بهایی را در قبال این سود کوتاه‌مدت باید پرداخت و آیا این نوع سودآوری، ارزش تخریب طبیعت و تهدید سلامتی خود و سایر جانداران را دارد؟
آنچه قطعا از اهمیت خاصی برخوردار است، حفاظت از محیط زیست است ولی این گزارش نیز بدنبال پاک‌کردن صورت مسئله نیست. متاسفانه در کشور ما عموما با بروز یک مشکل صورت مسئله پاک می‌شود در حالی که آنچه در واقع باید انجام شود. کاربرد روشی است تا ضمن استفاده از پوشش پلاستیک برای تولید بهینه محصولات و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به عنوان روشی که در تمام کشورها استفاده می‌شود، راه ورود پلاستیک و نایلون به طبیعت که به‌گفته کارشناسان تجزیه آن ۵۰۰ سال زمان می‌برد، نیز بسته‌شود.
در این حوزه نظارت بیشتر و دقیق‌تر در کنار اقدامات ترویجی برای آگاه‌سازی واقعی کشاورزان نسبت به مضرات رهاسازی پلاستیک در اراضی و حتی در نظرگرفتن مشوق‌های کاربردی برای کشاورزانی که نسبت به جمع آوری پلاستیک از اراضی اقدام می‌کنند. عدم چشم پوشی از تخلفات، شناسایی فصلی کشاورزانی که از روش زیرپلاستیک استفاده می‌کنند و برخورد دقیق و سریع و حساب‌شده با متخلفان می تواند کارساز باشد.
شاید این اقدام به دلایلی همچون کمبود نیرو که همواره از آن سخن گفته‌می‌شود سخت باشد. اما به نتایج ارزشمندش می‌ارزد، هرچند با توجه به مدت زمان کاشت و داشت و برداشت زیرپلاستیک به اندازه کافی فرصت برای نظارت بر کاشت و برداشت کشاورزان برای جهاد کشاورزی و محیط زیست در قالب همکاری دوطرفه وجود خواهد داشت. در مجموع اگر باور به ضرورت این امر در هر دو مجموعه وجود داشته‌باشد، قطعا راهکاری اجرایی هم پیدا می‌شود.
بدیهی است که تهدید خاک، هوا و آب مصداق تهدید زندگی و سلامت بشر است. بر این اساس قطعا پیش از هرگونه اقدام جرم انگارانه باید برای آگاه‌سازی کشاورزانی که رفتارهای مغایر با ضوابط و قوانین زیست محیطی مرتکب می‌شوند. به خصوص زراعت‌کارانی که زمین را اجاره‌کرده و بعد از برداشت محصول، پلاستیک‌ها را در زمین رها می‌کنند. به روش‌های کاملا کاربردی و نه تنها در حد تذکر و ارسال بروشور و برگزاری چند جلسه ترویجی که ممکن است بسیاری از کشاورزان در آن شرکت نکنند اقدام کرد تا در نهایت تعرض پاستیک به محیط زیست، حداقل در بخش کشاورزی کاهش یابد.
بدون دیدگاه